Heimasíður á Veraldarvíðsvefnum

RHÍ Fréttir	nr. 25 apríl 1995


Steingrímur Birgisson Heimasíður á Veraldarvíðsvefnum Notendur sem tengdir eru Háskólanetinu geta búið til sínar eigin heimasíður á Veraldarvíðssvefnum (VVV) með litlum sem engum fyrirvara. Til þess þarf einungis grunnþekkingu á uppbyggingu svokallaðra HTML (HyperText Markup Language) skráa. Formið á HTML sk rám (VVV-síðum) er í raun sáraeinfalt, þ.e. textaskrá með möguleika á tilvísunum í aðrar VVV-síður og getur innihaldið nánast hvað sem er (texta, hljóð, myndir, þjappaðar skrár, o.s.frv.). Með notkun á tilvísunum í aðrar VVV-síður er hægt að spinna mikinn vef þeirra eins og raunin hefur orðið á Netinu. Uppsetning Til þess að setja upp heimasíðu þarf að fara á Hengil eða Kröflu (t.d. telnet hengill) og búa til `.public_html` skráasafn í rótinni á heimasvæðinu (mkdir .public_html). Þegar búið er að búa til skráasvæðið þá þarf að athuga hvort utanaðkoma ndi aðilar hafi aðgengi að heimasvæðinu til þess að geta lesið þær vefsíður sem þar hafa verið settar upp. Merki um að aðrir hafi ekki aðgengi að þinni heimsíðu er þegar tilkynningin: 403 Forbidden Your client does not have permission to get URL /~<notendanafn> from this server. birtist á skjánum. Til þess að kanna aðgengi að heimasvæði þínu sláðu þá inn í rótinni á heimasvæðinu: ll -d . og ef upp kemur: drwx------ <notendanafn> <o.s.frv.> þá þarf að slá inn: chmod a+x . til þess að aðrir en bara þú hafi aðgang að þeim vefsíðum sem settar hafa verið upp á heimasvæðinu þínu en þó ekki lesheimild að rót heimasvæðisins. Það þýðir að þau gögn sem geymd eru á heimasvæði þínu eru enn óaðgengileg nema að því tilskildu að utanað komandi hafi þá ólíklegu vitneskju hvaða skrár eða skráasöfn eru til á þínu heimasvæði sem eru ólæst gagnvart honum (sjá nánar á heimasíðu Háskólans undir Upplýsingaveitum í "Fyrstu hjálp"). Að loknu þessu er allt til reiðu fyrir vefnað á þinni eigin heimasíðu á VVV. Best er að hafa nafnið á skránni sem geymir heimasíðuna `index.html` því þá nægir að gefa upp `/~<notendanafn>` sem tilvísun á heimasíðuna og vefþjónn Háskólans sér um að fletta upp á `index.html` í `.public_html` skráasvæðinu hjá viðkomandi notanda. Næsta skref er þá að setja upp `index.html` með HTML. VVV-síður Síður á Veraldarvíðsvefnum eru settar upp með "HyperText Markup Language" (HTML) sem er afbrigði af "Standard Generalized Markup Language" (SGML). VVV-síður eru á svokölluðu ASCII (texta-) skráaformi sem síðan eru túlkaðar af VVV-skoðurum (Netscape, Mosia c o.fl.) út frá þeim HTML skipunum sem þær innihalda. VVV-síðu má því búa til með hvaða ritli sem er svo lengi sem út úr honum komi HTML-skrá á textaformi. HTML Þegar VVV-síða er búin til þá þarf að skilja hvernig HTML skipanamálið er uppbyggt. HTML skipanasettið skiptist í nokkrar útgáfur: HTML 1.0, HTML 2.0 og HTML 3.0, sem er enn á vinnslustigi. Geta VVV-skoðarar því átt von á að fá í hendurnar HTML skjal sem er með HTML skipunum sem þeir vita ekki hvernig þeir eiga að túlka. Það ætti þó ekki að koma að sök því helstu VVV-skoðarar (þar á meðal Netscape, Mosaic og Lynx) horfa fram hjá þessum skipu num. Ætlunin hér er að telja upp þær helstu HTML 2.0 skipanir sem eru nauðsynlegar og láta nokkrar aðrar sem eru nytsamlegar fljóta með í uppbyggingu á HTML skjali. Sérhver HTML skipun byrjar á < og endar á >. Sérhvert HTML skjal byrjar og endar á `<HTML>...</HTML>`, þar á milli geta verið `<HEAD>...</HEAD>` og `<BODY>...</BODY>`; HTML skipanir sem afmarka annars vegar haus á HTML skjali og búk hins vegar. Beinagrind að HTML skjali gæti því litið út á eftirfarandi hátt: <HTML> <HEAD> <TITLE>Heiti á VVV-síðu</TITLE> </HEAD> <BODY> Hér kemur svo sjálft HTML skjalið sem VVV-skoðarinn túlkar... </BODY> </HTML> Nokkrar HTML 2.0 skipanir Eftirfarandi skipanir eiga allar við <BODY>...</BODY> hlutann af HTML skjalinu. *Hausar* <H1>Fyrirsögn af stærstu gerð</H1> <H2>Fyrirsögn af næststærstu gerð</H2> ... <H6>Fyrirsögn af minnstu gerð</H6> *Textaskipanir* <P> Skiptir á milli málsgreina <PRE> Inniheldur texta sem ekki er brotinn sjálfvirkt í málsgreinar af VVV-skoðara og koma því öll bil koma eins fram í VVV-skoðara eins og í HTML skjali </PRE> *Röklægir stílar* <em> Áhersla </em> <strong> Sterk áhersla </strong> <code> Sýna forritstexta (en þó ekki HTML skipanir) </code> <samp> Inngreipa sýnishorn af úttaki </samp> <kbd> Sýna lykil á lyklaborði </kbd> <var> Skilgreina breytu </var> <dfn> Sýna skilgreiningu </dfn> <cite> Sýna tilvitnun </cite> *Útlitslægir stílar* <B> Feitletrun </B> <I> Skáletrun </I> <U> Undirstrikun </U> <TT> Vélritunarletur </TT> <BR> Þvinguð línuskipti <HR> Lárétt lína *Tilvísanir á önnur skjöl* <A HREF="URL">Lýsing á innihaldi eða heiti á viðkomandi VVV-skjali</A> URL stendur fyrir "Uniform Resource Locator" og hefur eftirfarandi form: tegund_þjónustu://staðsetning_veitu:port/slóði Þar sem: `tegund_þjónustu`: http, gopher, ftp, news, telnet, file og wais `staðsetning_veitu`: t.d. www.rhi.hi.is fyrir VVV-þjón HÍ. `port`: oftast valmöguleiki fyrir þá sem vilja setja upp þjónustur sínar á öðrum TCP portum en hefð er fyrir og er þess vegna langoftast slept. `slóði`: nánari tilvísun á þjónustu hjá viðkomandi veitu t.d. HIHome.html í URL /HIHome.html sem hefur að geyma íslenska hluta heimasíðu Háskólans. Gera má tilvísun á næstum hvaða skrá sem er, því það er einugis háð VVV-skoðaranum hvað hann gerir svo við skjalið ef hann þarf að sækja það. *Myndir* <IMG SRC="<nafn_á_mynd>"> Myndin er inngreipt inn í skjalið. Algengast er hafa myndirnar á svokölluðu GIF formi en margir VVV-skoðarar ráða einnig við JPEG formið, ásamt fleirum í síðustu útgáfum á helstu VVV-skoðurum. *Listar* Óraðaður listi <UL> <LI>Fyrsta atriði á listanum <LI>Annað atriði á listanum </UL> Raðaður listi <OL> <LI>Fyrsta atriði á listanum <LI>Annað atriði á listanum </OL> Skilgreiningalisti/samantekt <DL> <DT>Fyrsta atriði <DD>Skilgreining á fyrsta atriði <DT>Annað atriði <DD>Skilgreining á öðru atriði </DL> *Sjálfstæð eigindi* `&lykilorð` Sýnir ákveðin staf sem er skilgreindur er með lykilorði, t.d. eigindið &amp sýnir og tilgreinir stafinn &, eigindið &lt tilgreinir stafinn < (minna en). `<!-- texti -->` Gefur færi á að setja athugasemdir inn í HTML skjal sem ekki birtast í VVV-skoðurum. `<address>...</address>` Tilgreinir upplýsingar um hvernig hægt er að ná frekara samband við viðkomandi aðila. Ábending Í smíði á VVV-síðum hefur mönnum æði oft reynst hjálplegt að nýta sér þann möguleika margra VVV-skoðara að fá HTML skjalið fram á skjáinn sem hann ("view + source..." í Netscape) hefur túlkað fyrir þá síðu sem hann er staðsettur á. Dæmi um heimsíðu <HTML> <HEAD> <TITLE>Heimasíða Steingríms Birgissonar</TITLE> </HEAD> <BODY> <H1>Heimasíða hans Steina</H1> Verið velkomin á heimasíðu mína. <P> Hér fáið þið að sjá mynd af mér.<BR> <IMG SRC="myself.gif"> <P> Helstu verkefni mín þessa stundina eru: <UL> <LI>Skrifa leiðbeiningar fyrir <A HREF="/frettabr.html">Fréttabréf</A> <I>RHÍ</I> <LI>Búa til sniðuga mynd af þessari síðu í fréttabréfið <LI>Og hugsanlega eitthvað fleira... </UL> Þannig er nú það í pottinn búið! <P> Ef menn vilja þá getur fólk einnig heimsótt heimasíðu <A HREF="/HIHome.html">Háskólans</A> </BODY> </HTML> sem gæti litið á eftirfarandi hátt út í VVV-skoðara:

Notendaþjónusta RHÍ, 16. febrúar 2000